لوله‌کشی سرد و گرم ساختمانی و صنعتی بسیار گسترده است و تقریبا در تمام جاهایی که نیازمند انتقال سیال است لوله‌کشی هم لازم است. لوله‌‌کشی ها با توجه به انواع لوله روش‌های مختلفی دارند و شناخت انواع لوله و لوله کشی برای کسانی که در این حرفه فعالیت دارند ضروری است.

لوله کشی سرد و گرم

انواع لوله کشی گرمایشی و سرمایشی

شبکه ‌های لوله کشی گرمایش و سرمایش هیدرونیکی در اغلب اوقات به صورت دولوله‌ای و در بعضی موارد به صورت چهارلوله‌ای اجرا می‌شوند. شبکه‌های دولوله‌ای ممکن است به صورت مستقیم و یا معکوس باشند. در شبکه‌های لوله‌کشی آبی که فقط برای گرمایش مورد استفاده قرار می‌گیرند، تحت شرایط خاص امکان به کارگیری شبکه تک لوله‌ای به دو صورت موازی و سری وجود دارد و در عین حال شبکه‌های فقط گرمایشی از نظر گردش آب ممکن است به دوصورت گردش طبیعی(بدون پمپ) و گردش اجباری (با پمپ) اجرا شوند. شبکه‌های تک لوله‌ای و شبکه‌هایی که با گردش طبیعی بدون نیاز به پمپ کار می‌کنند و اساس کار آنها ترموسیفون است مناسب سیستم‌های کوچک و کم‌ظرفیت هستند.

شبکه‌های لوله کشی گرمایش را می‌توان به دو نوع عمده آب گرم و آب داغ نیز طبقه بندی کرد. در نوع اول یعنی آب گرم دمای آب در فشار جو برابر 100 درجه سلسیوس یا 212 درجه فارنهایت است. گروه دوم با بالا بردن فشار دمای آب داغ را به بیش از 100 درجه سلسیوس می‌رسد. بنابراین می‌توان این دو گروه را به دو گروه عمده شبکه لوله کشی با فشار کم و فشار بالا نیز تقسیم یندی نمود. در سیستم‌های کم فشار منبع انبساط از نوع باز خواهد بود و فشار اتمسفریک است. در سیستم‌های فشار بالا با استفاده از منبع انبساط بسته، فشار سیستم بالاتر می‌رود. بنابراین با توجه به میزان افزایش فشار می‌توان از لوله‌های با قطر پایین‌تر هم استفاده نمود. شبکه‌های لوله‌کشی بخار نیز سهم عمده‌ای در سیستم‌های گرمایشی و حتی در سیستم‌های سرمایشی متکی به چیلر جذبی دارد که جزییات آن در قسمت چیلر موتورخانه ارایه شده است.

اجزای شبکه لوله کشی

لوله‌ها اصلی ترین جز انتقال سیال هستند و به دو دسته عمده لوله‌های فلزی و غیر فلزی استفاده می‌شود. لوله‌های فلزی خود به چهار دسته لوله‌های گالوانیزه، سیاه، مسی و چدنی تقسیم می‌شوند. لوله‌های غیر فلزی به دو دسته عمده سیمانی و پلیمری تقسیم می‌شوند. لوله‌های آزبست سیمانی برای انتقال دود دیگ موتورخانه مورد استفاده قرار می‌گیرند. 90 درصد این لوله‌ها از سیمان و 10 درصد از جنس الیاف پنبه نسوز (آزبست) تشکیل شده است. لوله‌های پلیمری یک لایه یا چندلایه و لوله‌های پلیمری با غشای میانی فلزی چند سالی است که در سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما هنوز استفاده از آنها بسیار محدود و کم است و هنوز هم در موتورخانه‌های بزرگ از لوله‌های فلزی استفاده می‌شود. لوله‌های PVC، PE، ABS، CPVC، از جمله لوله‌های پلیمری مورد استفاده در سیستم‌های تهویه مطبوع هستند. لوله‌های CPVC نسبت به PVC از مقاومت فشاری بیشتری برخوردارند. به همین استفاده از آن برای آب گرم ممکن است. لوله‌های ABS از انواع لوله‌های فشار قوی هستند که در دو نوع معمولی و فشار قوی کاربرد دارند. این لوله‌ها مشابه لوله‌های PVC هستند ولی مقاومت فشاری بیشتری دارند. لوله‌های PEX به دلیل تحمل فشار و گرمای بالا برای توزیع آب و گرم مورد استفاده قرار می‌گیرند. لوله‌های PEX-AL-PEX ترکیبی از دو لایه‌ی پلی اتیل زایلن و یک لایه میانی آلومینیوم تشکیل شده است و تحمل فشار بالایی دارد. لوله‌های پلی اتیلن امروزه بسیار رایج هستند و تحمل دمای حدود 120 درجه فارنهایت را دارد. این لوله‌ها در لوله‌کشی‌های آبیاری، کشاورزی، فاضلابی، گازی دفنی صنعتی استفاده می‌شود و استفاده از آنها بیش از پیش رو به گسترش است. لوله‌های PP از جنس پلی پروپیلن و PB از جنس گلی بوتیلن است. این لوله‌های بسیار با دوام است و در مقابل خوردگی بسیار مقاوم هستند ولی از ولی به دلیل بزرگ بودن مولکول‌های پلیمری امکان نفوذ هوا و پوسیده شدن سریع‌تر سیستم وجود دارد و ممکن است سیستم‌های انتقال حرارت و دیگ و رادیاتورها و تجهیزات فلزی زودتر پوسیده شود. در لوله‌های فلزی پلیمری یک لایه فلزی در بین لوله وجود دارد که مانع نفوذ هوا و اکسیژن به آب می‌شود. به دلیل استافده نمودن مواد هموژن و همگن ساز در دو طرف لایه فلزی به آن لوله پنج لایه می‌گویند. لوله‌های فولادی سیاه در سه گروه وزنی رده سبک، نیمه سنگین و سنگین استفاده می‌شود. این لوله‌ها در سیستم‌های بخار، گاز، آب سرد و گرم استفاده می‌شوند و به دو نوع درزدار ( نورد شده با جوش) و بدون درز یا اصطلاح عامیانه مانیسمان تولید می‌شوند. لوله‌های بدون درز توان تحمل فشار بیشتری را دارند. لوله‌های گالوانیزه همان لوله‌های سیاه است که درون حوض گالوانیزه با روکش روی پوشانده شده است. لوله مسی نوع K سخت ترین نوع لوله مسی با بیشترین ضخامت است. لوله مسی L صخامت کمتری نسبت به لوله K دارد و لوله مسی نوع M از نوع L نازک‌ترلوله مسی نوع ACR که در تجهیزات سرمایشی کاربرد دارند، دارای ضخامت متوسطی هستند.